Ryż zapiekany z jabłkami, jak u babci. Zapach, który przenosi do dzieciństwa

Pamiętacie ten zapach? Taki, który unosił się w całym domu w niedzielne popołudnie? Mieszanka pieczonych jabłek, cynamonu i słodkiej, mlecznej nuty. Dla mnie to zapach beztroski, zapach kuchni mojej babci i jej absolutnie najlepszego na świecie ryżu zapiekanego z jabłkami. Zawsze się śmiała, że to danie to taka nasza polska odpowiedź na wszystkie wymyślne desery, trochę jak zacierka na mleku, tylko w wersji na bogato. I wiecie co? Miała rację. To coś więcej niż tylko słodki obiad. To cała masa wspomnień zamknięta w żaroodpornym naczyniu. Dla wielu z nas ryż zapiekany z jabłkami to smak, który definiuje domowe ciepło.

Dziś chcę się z Wami podzielić tym sentymentem i przepisem. To nie jest jakaś sztywna receptura z książki kucharskiej. To raczej zbiór wskazówek i babcinych sekretów, które przez lata sprawiały, że ten prosty posiłek stawał się małym świętem. Spróbujemy razem odtworzyć ten smak, ten kremowy, otulający ryż i te lekko kwaskowate, rozpadające się w ustach jabłka. Przygotowanie idealnego ryżu zapiekanego z jabłkami to czysta przyjemność. Gotowi na podróż w czasie?

Skarby z babcinej spiżarni, czyli co będzie nam potrzebne

Zanim zaczniemy mieszać w garach, musimy zebrać wszystkie potrzebne rzeczy. Tu nie ma wielkiej filozofii, cała magia tego dania tkwi w prostocie i jakości składników. Podstawa to oczywiście ryż. Jaki? Babcia zawsze mówiła, żeby brać ten okrągły, taki do risotto albo specjalny „mleczny”. On ma w sobie najwięcej skrobi i po ugotowaniu robi się cudownie kleisty i kremowy. Arborio też da radę. Ważne, żeby nie był to ryż sypki, jak do dań chińskich, bo wtedy cały czar pryśnie, a nasz ryż zapiekany z jabłkami nie będzie miał tej idealnej konsystencji.

Dalej mamy mleko. Ja używam zwykłego, krowiego 3,2%, bo tłuszcz to nośnik smaku, a w tym daniu chodzi o rozpustę. Ale jeśli wolicie, roślinne też się sprawdzi, owsiane będzie super kremowe. Do tego szczypta soli, żeby podbić słodycz, no i oczywiście coś do posłodzenia. Może być zwykły cukier, może być ksylitol, co tam macie pod ręką. Kluczowy jest też aromat – laska wanilii to ideał, ale dobry cukier z prawdziwą wanilią też zrobi robotę.

A jabłka? No cóż, to już poezja. Najlepsze będą te nasze polskie, trochę kwaśne, twarde. Szara Reneta to klasyk gatunku, ale Lobo czy Jonagold też będą fantastyczne. Chodzi o to, żeby zrównoważyły słodycz ryżu i nie rozpadły się na kompletną papkę podczas pieczenia. No i cynamon! Bez niego ryż zapiekany z jabłkami po prostu nie istnieje. Ja sypię go hojnie, bo uwielbiam ten korzenny aromat. Przyda się też odrobina masła do podsmażenia jabłek, nada im takiego fajnego, orzechowego posmaku.

A co z dodatkami? Tutaj panuje pełna dowolność. Ja czasem wrzucam garść rodzynek, które pęcznieją w trakcie pieczenia. Orzechy włoskie dodadzą chrupkości. A jeśli chcecie, żeby było naprawdę wilgotno i kremowo, jest jeden trik. Serek homogenizowany! Naturalny lub waniliowy, wmieszany w ryż albo ułożony jako osobna warstwa, czyni cuda. W ten sposób powstaje rozpływający się w ustach ryż zapiekany z jabłkami z serkiem homogenizowanym. To jest właśnie ten sekret, który sprawia, że prosty przepis na ryż zapiekany z jabłkami staje się czymś wyjątkowym.

Jak zrobić ryż zapiekany z jabłkami, żeby smakował jak wspomnienie?

Dobra, mamy wszystko, więc bierzemy się do roboty. To naprawdę łatwe, obiecuję.

Zaczynamy od serca naszego dania – ryżu. Wsypuję go na sito i płuczę pod zimną wodą. Tak długo, aż woda lecąca z sitka będzie przezroczysta. To ważny krok, bo pozbywamy się nadmiaru skrobi, dzięki czemu ryż nie będzie się tak kleił w jedną wielką kluchę. Potem ląduje w garnku. Zalewam go mlekiem (tak na oko na szklankę ryżu daję trochę ponad dwie szklanki mleka), dodaję cukier, wanilię i tę obowiązkową szczyptę soli. I teraz najważniejsze – gotujemy na małym ogniu, pod przykryciem. Trzeba go pilnować i co jakiś czas zamieszać, bo mleko lubi przywierać do dna. Gotujemy tak z 15-20 minut, aż ryż wchłonie płyn i zrobi się gęsty, ale jeszcze nie całkiem dogotowany. Zdejmuję go z ognia i zostawiam pod przykrywką na kilka minut, żeby sobie „doszedł”. Tak przygotowana baza to już połowa sukcesu, jeśli chodzi o ryż zapiekany z jabłkami z piekarnika.

Kiedy ryż odpoczywa, ja zajmuję się jabłkami. Myję, obieram, wycinam gniazda nasienne. A potem kroję – albo w kostkę, albo w takie grubsze plasterki. Jak wolicie. Na patelni rozpuszczam łyżkę masła, wrzucam jabłka i posypuję je obficie cynamonem. Można dodać jeszcze trochę cukru, jeśli jabłka są bardzo kwaśne. Duszę je chwilkę, dosłownie 5-7 minut. Mają tylko zmięknąć, ale wciąż trzymać formę. Nie chcemy przecież musu jabłkowego, prawda? Ten moment, kiedy po kuchni roznosi się zapach smażonych na maśle jabłek z cynamonem… bezcenny. To właśnie on sprawia, że ryż zapiekany z jabłkami ma ten niepowtarzalny aromat. Niektórzy pomijają ten krok i dają surowe jabłka, ale ja uważam, że to właśnie to krótkie podsmażenie wydobywa z nich całą głębię smaku i sprawia, że gotowy ryż zapiekany z jabłkami jest po prostu lepszy.

Teraz czas na wielki finał, czyli składanie wszystkiego w całość. Biorę naczynie żaroodporne, smaruję je masłem i wysypuję bułką tartą. To taki stary patent, żeby nic nie przywarło. Na dno wykładam połowę naszego kremowego ryżu. Wyrównuję. Na to idzie cała warstwa pachnących jabłek. A na jabłka reszta ryżu. Jeśli używacie serka, to teraz jest na niego pora – można go położyć na jabłkach, przed drugą warstwą ryżu. Wierzch posypuję jeszcze odrobiną cynamonu, czasem brązowym cukrem dla chrupiącej skórki. Całość wędruje do piekarnika nagrzanego do 180 stopni. Pieczemy jakieś 20, może 30 minut. Aż wierzch się pięknie zezłoci, a po domu rozejdzie się ten obłędny zapach. To znak, że nasz idealny ryż zapiekany z jabłkami jest gotów.

Kilka moich patentów i pomysłów na wariacje

Każdy przepis, nawet ten najprostszy, można trochę podkręcić. Jeśli chcecie, żeby Wasz ryż zapiekany z jabłkami był jeszcze bardziej kremowy, mam na to sposób. Oprócz wspomnianego serka homogenizowanego, można do gotującego się ryżu dodać łyżkę proszku budyniowego waniliowego. Rozprowadźcie go w odrobinie zimnego mleka i wlejcie pod koniec gotowania. Efekt będzie powalający.

A co, jeśli dbacie o linię? Nic straconego! Można przygotować pyszny ryż zapiekany z jabłkami bez cukru. Wystarczy użyć słodszych odmian jabłek, dorzucić garść rodzynek i pozwolić owocom zrobić całą robotę. Można też sięgnąć po ksylitol albo erytrytol. Jeśli chodzi o ryż, można spróbować z brązowym, ale pamiętajcie, że gotuje się go o wiele dłużej i potrzebuje więcej płynu. Zapiekanka będzie miała wtedy bardziej wyrazisty, „zdrowszy” smak i trochę inną, bardziej ziarnistą strukturę. To wciąż będzie pyszny ryż zapiekany z jabłkami, ale w wersji fit.

To danie to też świetna opcja dla najmłodszych. Taki ryż zapiekany z jabłkami dla dzieci to strzał w dziesiątkę. Można wtedy zrezygnować z cukru, a jabłka zetrzeć na tarce, żeby były łatwiejsze do jedzenia. Czasem dodaję też inne owoce, np. pokrojone w plasterki banany albo kilka malin. Dzieci to uwielbiają. Jeśli szukacie więcej pomysłów na słodkości, może zainteresują was nasze najnowsze przepisy na ciasta, jest tam sporo inspiracji. A jeśli chcecie pójść w zupełnie inną stronę, spróbujcie dodać do jabłek odrobinę kardamonu albo startej skórki z pomarańczy. To nada całości lekko orientalnego charakteru. Taki nowoczesny twist na klasyczny ryż zapiekany z jabłkami może zaskoczyć waszych gości.

Jak podawać i co zrobić, gdy coś zostanie? (chociaż wątpię)

Najlepszy ryż zapiekany z jabłkami i cynamonem jest oczywiście na ciepło, prosto z piekarnika. U mnie w domu zawsze podawany był z kleksem gęstej, kwaśnej śmietany, która idealnie przełamywała słodycz. Ale świetnie pasuje też jogurt naturalny albo domowy sos waniliowy. Czasem, dla dodatkowej rozpusty, polewam go odrobiną dżemu malinowego. Ten domowy ryż zapiekany z jabłkami smakuje wtedy jak najlepszy deser z restauracji.

Pytacie czasem, czy można go przygotować wcześniej. Jasne! Można ugotować ryż i przygotować jabłka dzień wcześniej, a potem tylko złożyć zapiekankę i upiec ją przed podaniem. Można też upiec całość, a potem odgrzać. Najlepiej w piekarniku, w niższej temperaturze, żeby nie wysechł. Jak jest trochę suchy, można go skropić odrobiną mleka przed włożeniem do pieca. W lodówce spokojnie postoi 2-3 dni, o ile oczywiście coś zostanie.

A czy można go zamrozić? Teoretycznie tak, ale po rozmrożeniu ryż może stracić swoją idealną konsystencję. Ja osobiście wolę robić mniejsze porcje i zjadać na świeżo. W końcu taki ryż zapiekany z jabłkami na szybko nie wymaga wiele pracy. A jeśli lubicie takie jabłkowe klimaty, to może skusicie się też na ciasto jogurtowe z jabłkami, które jest równie proste i pyszne, albo na puszysty placek biszkoptowy z jabłkami. A na śniadanie? Może pancake z jabłkiem?

Smak, który łączy pokolenia

I to właściwie tyle. Cała tajemnica, która wcale tajemnicą nie jest. Mam ogromną nadzieję, że ten prosty przepis na ryż zapiekany z jabłkami zagości w Waszych domach i przyniesie Wam tyle samo radości i ciepłych wspomnień, co mnie. To danie to dowód na to, że do szczęścia nie potrzeba skomplikowanych składników i technik. Wystarczy trochę ryżu, kilka jabłek i szczypta serca. Eksperymentujcie, dodawajcie swoje ulubione dodatki i stwórzcie własną wersję tego klasyka. Pamiętajcie, najlepszy ryż zapiekany z jabłkami to ten zrobiony z miłością. To danie, które nigdy się nie nudzi i zawsze smakuje wyjątkowo. Smacznego!