Kugiel z żeberkami jak u babci. Ten przepis przeniesie cię w czasy dzieciństwa

Są takie smaki, które zostają z nami na zawsze. Dla mnie jednym z nich jest zapach kugla pieczonego przez moją babcię. Pamiętam te niedzielne popołudnia, kiedy cały dom wypełniał się aromatem pieczonych ziemniaków, majeranku i soczystego mięsa. To był znak, że za chwilę na stole wyląduje coś absolutnie wyjątkowego. Coś, co było czymś więcej niż tylko jedzeniem – było sercem domu. Ten przepis na kugiel z żeberkami to próba odtworzenia tamtej magii. To nie jest po prostu zapiekanka ziemniaczana z mięsem. To danie z duszą, które opowiada historię i łączy pokolenia.

Dziś chcę się z wami podzielić tym skarbem. To nie jest żaden szybki przepis na kugiel z żeberkami, o nie. To rytuał, który wymaga trochę czasu i serca, ale obiecuję – efekt jest tego wart. Każdy kęs to powrót do beztroskich lat i smaków, za którymi tak bardzo tęsknimy.

Kartoflak, czyli o co tyle hałasu?

U mnie w domu mówiło się na to danie „kartoflak”. Nazwa „kugiel” przyszła później, z opowieści. Niezależnie od nazwy, idea jest ta sama: zapiekanka z tartych ziemniaków, naszpikowana kawałkami mięsa, najczęściej żeberkami i boczkiem, długo pieczona aż do uzyskania chrupiącej skórki i rozpływającego się w ustach wnętrza. To esencja kuchni Kielecczyzny, prawdziwy kugiel z żeberkami świętokrzyski przepis, który karmił całe rodziny. Był tani, sycący i przepyszny. To potrawa, która z prostych, wiejskich składników potrafi wyczarować prawdziwą ucztę. I choć świat pędzi do przodu, a my szukamy coraz to nowszych smaków, ten tradycyjny przepis na kugiel z żeberkami wciąż ma swoje zaszczytne miejsce na polskich stołach.

Skarby z babcinej spiżarni – co będzie potrzebne?

Sekret każdego genialnego dania tkwi w składnikach. Babcia zawsze powtarzała, że do kugla nie można dać byle czego. Ziemniaki muszą być odpowiednie, a mięso świeże i pachnące. Oto lista zakupów, która pozwoli Wam stworzyć ten kulinarny majstersztyk. To sprawdzony przez pokolenia przepis na kugiel z żeberkami, więc trzymajcie się go, a na pewno wyjdzie.

• Około 1 kg dobrych żeberek wieprzowych, najlepiej takich trochę tłustszych, z kością.
• Ze 2 kg ziemniaków, koniecznie mączystych! Odmiany jak Irga czy Bryza będą idealne. To one sprawią, że masa będzie kremowa, a nie wodnista.
• Solidny kawałek wędzonego boczku, tak z 200 g. To on nada całości ten dymny aromat.
• 2, a nawet 3 duże, porządne cebule. Nie żałujcie cebuli!
• Można dodać parę ząbków czosnku, ja dodaję, bo tak robiła babcia.
• Do smażenia najlepszy będzie smalec, ale dobry olej też da radę.
• Przyprawy to podstawa: sól, świeżo zmielony czarny pieprz i duuużo majeranku.
• Czasem babcia dodawała chlust mleka do masy ziemniaczanej, żeby nie ściemniała i była delikatniejsza.

No to do dzieła! Jak zrobić kugiel z żeberkami krok po kroku

Przygotowanie kugla to proces, który lubi spokój. Włączcie ulubioną muzykę, nalejcie sobie kieliszek wina i cieszcie się gotowaniem. Oto mój sprawdzony sposób, czyli kugiel z żeberkami przepis babci w praktyce.

Najpierw żeberka. Umyj je, osusz porządnie papierowym ręcznikiem i pokrój na mniejsze, zgrabne kawałki, takie na jeden-dwa gryzy. Teraz czas na przyprawy. Bez żalu natrzyj je solą, pieprzem i majerankiem. Pamiętam, jak babcia zawsze opcjonalnie podsmażała żeberka na smalcu na złoty kolor. Mówiła, że to zamyka smak w środku. To ważny krok, jeśli chcecie, by wasze żeberka pieczone w kuglu były idealne.

Teraz najgorsza robota – ziemniaki. Trzeba je obrać i zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Tak, wiem, to męczące, ale efekt końcowy wynagrodzi wszystko. I teraz absolutnie kluczowy moment: odciskanie. Starte ziemniaki trzeba bardzo, bardzo dokładnie odcisnąć z nadmiaru wody. Można użyć gazy albo po prostu czystej ściereczki kuchennej. Im mniej wody, tym lepszy kugiel. Kropka.

Boczek kroimy w kostkę i wrzucamy na suchą, gorącą patelnię. Niech się wytopi z niego cały ten pyszny tłuszcz, a skwarki zrobią się chrupiące. Wtedy dorzucamy pokrojoną w kostkę cebulę i smażymy, aż się zeszkli i nabierze złotego koloru. Pod koniec można dodać posiekany czosnek, ale tylko na chwilę, żeby nie zgorzkniał. I cały ten majdan – boczek, cebulę i ten cudowny, pachnący tłuszcz – wlewamy do odciśniętych ziemniaków.

Mieszamy wszystko razem, dodajemy jeszcze soli, pieprzu i majeranku do smaku. Spróbujcie masy, musi być dobrze doprawiona. To właśnie ten przepis na kartoflak z żeberkami i boczkiem gwarantuje głębię smaku.

Teraz składanie. Weźcie duże naczynie żaroodporne albo tradycyjny garnek rzymski. Wysmarujcie go grubo tłuszczem. Na dno wykładamy połowę masy ziemniaczanej. Na niej ciasno układamy nasze przygotowane wcześniej żeberka. I przykrywamy to wszystko drugą połową masy. Wyrównujemy ładnie z wierzchu. To naprawdę łatwy przepis na kugiel z żeberkami, prawda?

Magia piekarnika, czyli cierpliwość popłaca

Kugiel z żeberkami pieczony w piekarniku to spektakl. Piekarnik nagrzewamy do około 180 stopni. I teraz najważniejsze – czas. Kugiel potrzebuje czasu, żeby wszystkie smaki się przegryzły, a mięso stało się mięciutkie jak masło. Pieczemy go minimum 1,5 godziny, a nawet do 2 godzin. Pierwszą godzinę najlepiej piec pod przykryciem, żeby żeberka się dusiły w masie ziemniaczanej. Potem zdejmujemy pokrywkę i pozwalamy wierzchowi pięknie się zrumienić i stać się chrupiącym. Ten zapach, który wypełni waszą kuchnię… bezcenny. To właśnie serce tego dania. Prawdziwy przepis na kugiel z żeberkami musi zawierać ten element oczekiwania.

Co rodzina, to kugiel – czyli wariacje na temat klasyki

Choć klasyka jest najlepsza, to każda gospodyni miała swoje małe sekrety. Ciocia Ania na przykład robiła obłędny przepis na kugiel z żeberkami i kapustą. Do masy ziemniaczanej dodawała garść dobrze odciśniętej i posiekanej kiszonej kapusty. Dawało to niesamowitego, kwaskowatego kopa i świetnie równoważyło tłustość mięsa. Polecam spróbować!

Słyszałam też, że niektórzy idą na skróty i przygotowują kugiel z żeberkami Thermomix. Pewnie, da się. Urządzenie zetrze ziemniaki i wymiesza składniki w minutę. Ale czy to to samo? Dla mnie cały urok tkwi w tym ręcznym tarciu i mieszaniu. Ale jeśli nie macie czasu, to na pewno jest to jakaś opcja.

A co jeśli zostanie wam trochę kugla na drugi dzień? Nic straconego! Odgrzewany, pokrojony w grube plastry i podsmażony na patelni na chrupko jest może nawet jeszcze lepszy. Podany z jajkiem sadzonym na wierzchu to śniadanie mistrzów.

Z czym to się je? Kilka babcinych rad

Gotowy kugiel to danie kompletne. Ale żeby dopełnić szczęścia, warto podać go z czymś, co przełamie jego smak. U nas w domu zawsze na stole lądowały ogórki kiszone albo małosolne. Ich kwasowość idealnie pasuje do ziemniaczanej masy. Czasem była to też prosta surówka z kiszonej kapusty z marchewką i odrobiną oleju. Kleks gęstej, kwaśnej śmietany na wierzchu też robi robotę. Nie kombinujcie z wymyślnymi dodatkami, ten przepis na kugiel ziemniaczany z żeberkami kocha prostotę.

I najważniejsza rada: nie bójcie się eksperymentować. Mój przepis na kugiel z żeberkami to tylko baza. Może dodacie do niego suszone grzyby albo ulubione zioła? Stwórzcie własną wersję, własną tradycję.

Zakończenie pełne smaku

Mam nadzieję, że ten mój bardzo osobisty przepis na kugiel z żeberkami zachęcił was do spróbowania. To danie to coś więcej niż suma składników. To smak wspomnień, ciepła i rodzinnego domu. Ugotujcie go dla swoich bliskich, usiądźcie razem przy stole i cieszcie się chwilą. Jestem pewna, że ten smak zostanie z Wami na długo, tak jak ze mną został smak kugla mojej babci. Smacznego!