Ten jeden magiczny składnik. Dlaczego niektóre seriale ogląda cały świat?

Z ręką na sercu, ile razy odpaliliście wieczorem streaming i utonęliście w morzu kafelków z nowymi produkcjami? Ja co najmniej kilka razy w tygodniu. Człowiek scrolluje, scrolluje i nic. A jednak, pośród tego całego szumu, raz na jakiś czas pojawia się coś, co elektryzuje wszystkich. Nagle wszyscy znajomi gadają o tym samym serialu przy kawie, a internet zalewają memy. Co to jest? Jakaś czarna magia? A może istnieje jakiś uniwersalny przepis na sukces serialu? Od lat próbuję to rozgryźć, nie tylko jako widz, ale i ktoś, kto z fascynacją patrzy na ten cały przemysł. To nie jest prosta matematyka. To alchemia, mieszanka talentu, szczęścia i, no cóż, potężnych pieniędzy. Ale spróbujmy rozłożyć tę magię na czynniki pierwsze. Może wspólnie znajdziemy ten mityczny przepis na sukces serialu.

Wszystko zaczyna się od historii, która chwyta za serce

Zawsze jak ktoś mnie pyta, co jest najważniejsze w serialu, to odpowiedź jest jedna. Historia. Możesz mieć efekty za miliony dolarów i największe gwiazdy, ale jak scenariusz jest do bani, to nic z tego nie będzie. To jest absolutna podstawa, ten pierwszy, kluczowy składnik, bez którego cały przepis na sukces serialu można wyrzucić do kosza.

Pomyślcie o tym. W dzisiejszych czasach, kiedy co chwila wyskakuje coś nowego, tylko świeżość może nas zatrzymać na dłużej. Znaczenie oryginalności dla sukcesu serialu jest po prostu gigantyczne. Nie chcemy po raz setny oglądać tej samej opowieści o gliniarzu z problemami. Chcemy czegoś, co wywróci nasz świat do góry nogami, jakiegoś szalonego pomysłu, który sprawi, że powiemy „wow, na to bym nie wpadł”. To jest ta słynna 'big idea’, haczyk, który łapie nas od pierwszych minut.

Ale nawet najlepszy pomysł jest niczym bez ludzi, którzy go napędzają. I nie mówię tu o aktorach, jeszcze nie. Mówię o postaciach. Pamiętam, jak autentycznie znienawidziłem Joffreya z „Gry o Tron”. Ta nienawiść była tak silna, tak prawdziwa, że aż fascynująca. To jest właśnie to! Kiedy serial sprawia, że czujesz coś autentycznego do postaci z ekranu – miłość, nienawiść, współczucie – to znaczy, że twórcy wiedzą, jak zbudować postać, która przyciągnie widza w serialu. To muszą być ludzie z krwi i kości, z wadami, z jakimiś swoimi historiami, a nie tekturowe wydmuszki. Dajcie mi kogoś, komu będę kibicować albo kogo będę chciał udusić, a zostanę z wami do końca.

I wreszcie, sama opowieść. Te wszystkie małe sekrety udanego serialu pod kątem scenariusza. Pamiętacie to uczucie, kiedy odcinek kończy się w takim momencie, że musicie, po prostu musicie, włączyć następny? Ten cholerny cliffhanger, który nie daje spać w nocy. To jest majstersztyk. Dobry scenariusz to też dialogi, które brzmią jak prawdziwa rozmowa, a nie jak recytowanie kwestii z kartki. Wszystko to musi trzymać w ryzach ktoś, kogo nazywają showrunnerem – taki kapitan statku, który pilnuje, żeby cała historia płynęła w dobrym kierunku. Bez tego chaos jest gwarantowany, a chaotyczny przepis na sukces serialu… no cóż, po prostu nie istnieje. To fundamenty, bez których żaden przepis na sukces serialu nie ma prawa zadziałać.

Gdy opowieść nabiera kształtów, kolorów i dźwięków

Mamy już genialny scenariusz. No i co z tego, jeśli zostanie zrealizowany jak szkolne przedstawienie? Przeniesienie tej wizji z papieru na ekran to kolejny, cholernie ważny etap. To tutaj ten nasz przepis na sukces serialu nabiera smaku.

Pomyślcie o serialach, które Was wessały wizualnie. Dla mnie to na przykład „The Crown” z tym całym blichtrem i dbałością o detale, albo mroczny, neonowy klimat „Blade Runner: Black Lotus”. Zdjęcia, scenografia, kostiumy… to wszystko buduje świat, w który mamy uwierzyć. To samo z muzyką! Kiedy słyszę pierwsze nuty czołówki „Stranger Things”, od razu wracam do lat 80., chociaż ledwo je pamiętam. Dźwięk potrafi budować napięcie, wzruszać do łez i sprawiać, że serce wali jak oszalałe. Bez tego cała historia byłaby płaska i bez życia. Taka opowieść bez emocji to nie jest przepis na sukces serialu.

No i aktorzy. Ludzie często pytają, czy casting wpływa na sukces serialu. Pytanie! To jest jedno z kluczowych pytań! Czasem znane nazwisko przyciągnie ludzi na start, jasne. Ale prawdziwa magia dzieje się, gdy aktor staje się postacią. Gdy Bryan Cranston z pociesznego taty z komedii przeistoczył się w Waltera White’a. Nikt sobie dziś nie wyobraża kogoś innego w tej roli. To właśnie idealny casting. I to nie zawsze muszą być gwiazdy z pierwszych stron gazet. Ile to już razy jakiś serial wylansował zupełnie nowe twarze, które potem stały się ikonami? To jest wielka sztuka, znaleźć odpowiednich ludzi.

A kasa? No tak, pieniądze. Każdy myśli, że im większy budżet, tym pewniejszy hit. A to nie do końca prawda. Wpływ budżetu na sukces serialu telewizyjnego jest spory, nie ma co ukrywać, ale historia zna mnóstwo przypadków, gdzie niskobudżetowe perełki z genialnym pomysłem biły na głowę drogie produkcje, które były po prostu nudne. Chodzi o mądre wydawanie pieniędzy, a nie zalewanie ekranu efektami specjalnymi bez ładu i składu. Czasem spryt i kreatywność to lepszy przepis na sukces serialu niż nieograniczony budżet. Idealnie dobrani aktorzy to przecież nieoceniony składnik, który musi zawierać każdy przepis na sukces serialu.

Jak twórcy wchodzą nam do głowy (i serca)

Okay, mamy świetną historię, genialną realizację. Ale to jeszcze nie wszystko. Teraz czas na psychologię. Twórcy doskonale wiedzą, jakie guziki w naszych mózgach nacisnąć, żebyśmy nie mogli się oderwać. To jest ta niewidzialna część, która sprawia, że przepis na sukces serialu działa.

Chodzi o tę więź. Kiedy kibicujesz bohaterowi, jakby był twoim najlepszym kumplem. Kiedy jego porażka boli cię osobiście. To dlatego, że widzimy w tych historiach kawałek siebie. Uniwersalne tematy – miłość, zdrada, walka o przetrwanie, poszukiwanie sensu – to dotyczy każdego z nas, nieważne czy mieszkamy w Polsce, czy w Japonii. Serial, który to rozumie, ma szansę stać się czymś więcej niż tylko rozrywką. Staje się doświadczeniem. I to właśnie ta emocjonalna inwestycja widza jest sekretem, który skrywa niejeden przepis na sukces serialu.

A potem jest ten słynny binge-watching. Kto z nas nie zarwał nocki, bo „jeszcze tylko jeden odcinek”? Ja na pewno. To jest jak narkotyk. Platformy streamingowe opanowały to do perfekcji. Koniec odcinka, a za 5 sekund startuje następny. To pułapka, ale wchodzimy w nią z uśmiechem na ustach. Ta nowa forma konsumpcji całkowicie zmieniła zasady gry i stała się nieodłączną częścią tego, jak postrzegamy współczesny przepis na sukces serialu.

I na koniec coś, co uwielbiam – ten cały społeczny wymiar. Pamiętam dyskusje o zakończeniu „Lost”, które trwały tygodniami. Albo teorie spiskowe na temat „Westworld” wymieniane ze znajomymi. Serial przestaje być czymś, co oglądasz w samotności. Staje się częścią kultury, tematem rozmów, źródłem żartów i memów. Tworzy się wokół niego cała społeczność. A kiedy produkcja zaczyna żyć własnym życiem w internecie i poza nim, to wiedz, że twórcy znaleźli absolutnie złoty przepis na sukces serialu.

Jak sprawić, żeby cały świat chciał to zobaczyć

Dobra, załóżmy, że mamy już arcydzieło. Co z tego, skoro nikt o nim nie usłyszy? Tu wkracza potężna machina, bez której nawet najlepszy produkt może przepaść w cyfrowym oceanie. To marketing i dystrybucja, ostatnie, ale wcale nie najmniej ważne składniki.

Rola marketingu w sukcesie nowego serialu jest, nie bójmy się tego słowa, absolutnie kluczowa. To całe to budowanie napięcia na miesiące przed premierą. Tajemnicze zwiastuny, plakaty, które nic nie zdradzają, ale rozbudzają wyobraźnię. Pamiętam, jak czekałem na „Wiedźmina” – ten hype był niesamowity. Dziś to już nie tylko reklamy w telewizji. To social media, influencerzy, cała ta marketingowa partyzantka. Trzeba sprawić, żeby ludzie poczuli, że jeśli tego nie zobaczą, to ominie ich coś ważnego. To jest dopiero sztuka i element, którego żaden przepis na sukces serialu nie może pominąć.

Potem mamy gigantów – platformy streamingowe. To, jak działają strategie platform streamingowych a sukces seriali to temat na osobną książkę. Netflix, HBO, Disney+… one nie tylko dają nam seriale, one kształtują nasze gusta. Ten ich słynny algorytm, który podpowiada ci, co obejrzeć dalej. Czasem to trochę straszne, jak dobrze on wie, co mi się spodoba. Globalna premiera w tym samym dniu na całym świecie? To zmieniło wszystko. Nagle możemy dyskutować o nowym odcinku z kimś z Brazylii czy Korei. To potęga, która jest nie do przecenienia i kluczowa dla globalnego fenomenu. Nie ma co udawać, dzisiaj przepis na sukces serialu musi uwzględniać współpracę z którymś z tych graczy.

A do tego dochodzi ciągła analiza. Co się klika, co ludzie oglądają, w którym momencie przerywają. To wszystko są dane, które pozwalają twórcom lepiej rozumieć, czego chcemy. Czy to trochę zabija magię? Może. Ale w tak konkurencyjnym świecie, trzeba być na bieżąco z trendami. Trzeba wiedzieć, co chwyci, a co nie. Ten przepis na sukces serialu jest nieustannie aktualizowany, w oparciu o nasze kliknięcia i wybory. Dlatego dobry marketing jest tak ważny, bo stanowi on nieodłączną część całości, jaką jest kompletny przepis na sukces serialu.

A teraz spójrzmy na tych, którym się udało

Teoria teorią, ale najlepiej uczyć się na konkretnych przykładach. Jest kilka seriali, które stały się czymś więcej niż hitami – stały się zjawiskami kulturowymi. Analizując je, możemy spróbować wyłuskać jakieś wspólne elementy.

No więc, co sprawia, że serial jest hitem oglądalności? Weźmy „Grę o Tron”. Tutaj zadziałała epicka skala, świat tak rozbudowany, że można się w nim zgubić, i postacie, które nigdy nie były czarno-białe. Nikt nie był bezpieczny, a to trzymało w napięciu jak nic innego. Z kolei „Squid Game” – kto by się spodziewał, że koreański serial o brutalnych grach dla dzieci podbije cały świat? Tutaj zadziałała genialna w swojej prostocie koncepcja i uniwersalny komentarz na temat nierówności społecznych. Patrząc na takie przykłady, jak właśnie ten, analiza sukcesu serialu Netflix pokazuje, że oryginalność i odwaga często popłacają bardziej niż odgrzewanie starych kotletów.

A „Stranger Things”? Czysta nostalgia za latami 80., podlana świetnym klimatem grozy i fantastyki. Każdy z tych tytułów miał swój unikalny składnik. To są idealne przykłady seriali z wysoką oglądalnością i dlaczego odniosły sukces – bo każdy z nich zaoferował coś świeżego, czego wcześniej nie widzieliśmy, albo przynajmniej nie w takiej formie. Każdy z nich miał swój własny, unikalny przepis na sukces serialu.

Ale trzeba też pamiętać o czymś takim jak… szczęście. Czasem jakiś serial po prostu trafia w idealny moment. W odpowiedni nastrój społeczny, w lukę na rynku. Czasem to czysty przypadek sprawia, że coś chwyci. Nie da się tego zaplanować. Dlatego ten mityczny przepis na sukces serialu jest tak trudny do odtworzenia. Bo czasem zawiera składnik, którego nie da się kupić ani wyprodukować – czyli zwykły traf losu. Analiza porażek jest równie ważna, co analiza sukcesów, bo uczy pokory.

A co przyniesie przyszłość? Czyli szukanie nowych smaków

Ten cały serialowy świat pędzi jak szalony. To, co działało wczoraj, jutro może być już przestarzałe. Branża ciągle się zmienia, a razem z nią musi ewoluować przepis na sukces serialu. Co nas czeka za rogiem?

Już teraz widzimy eksperymenty. Seriale interaktywne, gdzie to my decydujemy o losie bohatera, jak w „Black Mirror: Bandersnatch”. Może niedługo będziemy oglądać seriale w wirtualnej rzeczywistości? Kto wie. Powstają coraz krótsze formy, idealne do oglądania na telefonie w drodze do pracy. Twórcy muszą być czujni i szukać nowych sposobów opowiadania historii. Te wszystkie innowacje to nowe, potencjalne składniki, które mogą zdefiniować jutrzejszy przepis na sukces serialu.

Jedna rzecz jest dla mnie absolutnie fascynująca – globalizacja. Jeszcze dziesięć lat temu kto by pomyślał, że będziemy się zaczytywać w teoriach o niemieckim „Dark” albo kibicować bohaterom hiszpańskiego „Domu z papieru”? Sukcesy produkcji nieanglojęzycznych pokazują, że dobra historia nie ma granic. To dowodzi, że czynniki sukcesu seriali telewizyjnych współczesne są o wiele bardziej złożone. Różnorodność kulturowa, pokazywanie innych perspektyw – to jest coś, czego widzowie coraz bardziej pragną. To, jakie elementy decydują o popularności serialu Netflix dzisiaj, jest w dużej mierze związane z tą otwartością na świat.

Więc, czy istnieje jeden, jedyny i niepowtarzalny przepis na sukces serialu? Po tym wszystkim, co napisałem, chyba muszę sam sobie odpowiedzieć: nie. I może to i dobrze. To nie jest matematyka, to sztuka. Mieszanka talentu, ciężkiej pracy, intuicji, marketingu, pieniędzy i odrobiny szczęścia. Każdy globalny hit to trochę inna kombinacja tych składników. A my, widzowie, możemy się tylko cieszyć, że twórcy wciąż próbują, eksperymentują i szukają nowych sposobów, żeby nas zaskoczyć i poruszyć. I ja na te nowe eksperymenty czekam z niecierpliwością. Może kolejny genialny przepis na sukces serialu powstaje właśnie w tej chwili.