Mój sprawdzony przepis na chłodnik z botwiny – smak lata z babcinego zeszytu

Pamiętam te upały z dzieciństwa jak dziś. Słońce prażyło niemiłosiernie, asfalt na podwórku robił się miękki, a jedynym ratunkiem był cień starej jabłoni i wielka, gliniana micha różowej zupy, którą przynosiła babcia. Ten smak… to był smak prawdziwego, beztroskiego lata. Chłodnik. Od tamtej pory żaden inny obiad nie kojarzy mi się tak bardzo z ulgą w gorący dzień. Może to sentyment, a może po prostu magia tej prostej potrawy. Dziś podzielę się z wami moim małym skarbem – to stary, sprawdzony przepis na chłodnik z botwiny, prosto z pożółkłych, poplamionych kartek babcinego notatnika.

Chłodnik, czyli różowa magia na talerzu

Dla mnie chłodnik to coś więcej niż zimna zupa. To symbol polskiego lata, kulinarna tradycja przekazywana z pokolenia na pokolenie. Pamiętam, jak babcia tłumaczyła mi, że najlepszy chłodnik robi się z pierwszej botwinki, tej najdelikatniejszej. To danie, które ma swoje korzenie głęboko w kuchni polskiej i litewskiej, gdzie od wieków doceniano prostotę i smak sezonowych warzyw. Ta potrawa to dowód na to, że nie potrzeba skomplikowanych technik, żeby stworzyć coś absolutnie wyjątkowego.

I wiecie co? To nie tylko puste kalorie. Botwina, czyli te młodziutkie młode buraczki razem z liśćmi, to bomba witaminowa. Samo zdrowie. Po talerzu takiego chłodnika czuję się lekko, mam mnóstwo energii i co najważniejsze, jest mi po prostu chłodniej. W upalny dzień nic nie działa lepiej. To chyba najlepszy naturalny izotonik, jaki znam. Dlatego właśnie ten przepis na chłodnik z botwiny jest dla mnie tak cenny.

Skarby z targu, czyli co potrzebujesz do mojego chłodnika

Sekret tkwi w składnikach. Tu nie ma drogi na skróty. Wszystko musi być świeże, pachnące i najlepszej jakości. Inaczej cały czar pryśnie.

Podstawą jest oczywiście pęczek młodej botwiny. Szukajcie na targu takiej z małymi, jędrnymi buraczkami i żywo zielonymi liśćmi. To one dają ten cudowny, intensywny kolor i delikatny smak. Do tego obowiązkowo chrupiące ogórki gruntowe, kilka ostrych rzodkiewek dla charakteru i cała masa świeżego koperku. Bez koperku nie ma chłodnika, zapamiętajcie to sobie. No i jajka, ugotowane na twardo, bo taki pyszny chłodnik z botwiny z jajkiem i ogórkiem to klasyka gatunku.

A baza? Tutaj szkoły są różne. Moja babcia zawsze używała zsiadłego mleka prosto od krowy, ale dzisiaj o takie trudno. Ja jestem #teamkefir, bo nadaje idealnej, orzeźwiającej kwasowości. Ale gęsty jogurt naturalny, maślanka, albo mieszanka kefiru ze śmietaną 18% też zrobią robotę. Wszystko zależy od tego, jaką konsystencję lubicie. Ten przepis na chłodnik z botwiny jest elastyczny, więc śmiało eksperymentujcie.

Do smaku przyda się jeszcze ząbek czosnku (albo dwa, jeśli lubicie na ostro), pęczek szczypiorku, sól, pieprz, odrobina cukru do zbalansowania smaków i sok z cytryny. To właśnie te drobiazgi sprawiają, że to najlepszy przepis na chłodnik z botwiny.

No to do dzieła! Jak zrobić chłodnik z botwiny krok po kroku

Dobra, skoro mamy już wszystko, to bierzemy się do roboty. To naprawdę przepis na łatwy chłodnik z botwiny, obiecuję, że każdy sobie poradzi.

1. Najpierw ta najmniej przyjemna część – przygotowanie botwiny. Trzeba ją porządnie umyć, bo lubi mieć w sobie piasek. Potem oddzielamy buraczki od łodyg i liści. Buraczki i łodyżki kroimy w drobną kosteczkę. Liście siekamy grubiej.

2. Pokrojoną botwinkę (buraczki i łodygi) wrzucamy do garnka, zalewamy niewielką ilością wody (tak, żeby tylko przykryła warzywa), solimy, dodajemy łyżkę soku z cytryny. To ważne, bo kwas utrwali piękny, różowy kolor. Gotujemy na małym ogniu jakieś 10-15 minut, aż zmiękną. Uważajcie, żeby nie rozgotować, mają być lekko chrupiące. Pod sam koniec gotowania wrzucamy posiekane liście na 2-3 minuty, żeby tylko zmiękły. Całość studzimy. I niektórzy pytają, czy botwinę zawsze trzeba gotować? Tak, trzeba, inaczej nie puści koloru i będzie twarda jak podeszwa.

3. W czasie gdy botwina stygnie, przygotowujemy resztę. Ogórki i rzodkiewki ścieram na tarce o grubych oczkach. Można też pokroić w kostkę, ale starta wersja lepiej oddaje smak. Koperek i szczypiorek siekamy najdrobniej jak się da.

4. W dużej misce albo garnku łączymy ostudzoną botwinę (razem z całym wywarem, w którym się gotowała!), starte ogórki, rzodkiewki i zieleninę. Teraz czas na bazę – wlewamy kefir lub jogurt, mieszamy. Jeśli jest za gęste, można dodać trochę zimnej wody albo maślanki. Jeśli chcecie zagęścić, dodajcie więcej jogurtu. Cała filozofia.

5. Doprawianie to sztuka. Dodajemy przeciśnięty przez praskę czosnek, sól, świeżo mielony pieprz i szczyptę cukru. Mieszamy, próbujemy. Za mało kwaśne? Dodać soku z cytryny. Za kwaśne? Szczypta cukru. Trzeba znaleźć swój idealny balans. Mój sprawdzony przepis na chłodnik z botwiny zakłada, że musi być lekko kwaskowaty i wyrazisty.

6. I najważniejszy krok: chłodzenie! Gotowy chłodnik przykrywamy i wstawiamy do lodówki na minimum 2-3 godziny, a najlepiej na całą noc. Smaki muszą się przegryźć, a zupa porządnie schłodzić. To klucz do sukcesu.

A może inaczej? Moje ulubione wariacje na temat chłodnika

Choć klasyczny chłodnik z botwiny tradycyjny przepis to mój numer jeden, czasem lubię poeksperymentować. Na wakacjach na Litwie zakochałem się w ich wersji, która jest jeszcze bardziej intensywna. Taki chłodnik litewski z botwiny przepis często bazuje na zakwasie buraczanym, co daje mu niesamowitą głębię. Podają go obowiązkowo z gorącymi ziemniakami. Poezja!

Kiedyś kumpela weganka rzuciła mi wyzwanie… i tak powstał genialny przepis na chłodnik z botwiny wegański. Zamiast nabiału użyłem jogurtu kokosowego i odrobiny mleka sojowego, a jajko zastąpiłem wędzonym tofu pokrojonym w kostkę. Wyszedł naprawdę super, kremowy i pełen smaku.

A gdy dopada mnie lenistwo, robię szybki chłodnik z botwiny przepis. Używam wtedy gotowanych buraczków ze słoika (ale takich dobrej jakości!) i tartej botwinki, co znacznie skraca czas. Czasem, dla podkręcenia smaku, dodaję trochę pokrojonego w kostkę marynowanego buraka albo odrobinę tartego chrzanu. To daje fajnego, pikantnego kopa. Każdy dobry przepis na chłodnik z botwiny można lekko zmodyfikować.

Podanie i przechowywanie – kilka złotych rad

Chłodnik jest najlepszy lodowaty, prosto z lodówki. Nie ma nic gorszego niż letnia zupa, serio. Podaję go w głębokich miseczkach, z połówką jajka na twardo na środku. Każdą porcję posypuję jeszcze świeżym koperkiem i szczypiorkiem, bo zieleniny nigdy za wiele. Najlepiej smakuje z młodymi ziemniakami z wody, okraszonymi masełkiem i koperkiem. Ten kontrast gorących ziemniaków i zimnej zupy to jest coś niesamowitego.

A co z resztkami? Jeśli w ogóle jakieś zostaną… Wsadź do lodówki w szczelnym pojemniku. U mnie rzadko kiedy zostaje na drugi dzień, bo znika w mgnieniu oka. Ale jak już zostanie, to na drugi dzień jest nawet lepszy! Smaki się jeszcze bardziej przegryzają. Spokojnie postoi 2-3 dni. Tylko jajka i ziemniaki dodawajcie tuż przed podaniem, żeby nie rozmiękły.

I to w zasadzie tyle. Mój cały sekretny przepis na chłodnik z botwiny. Mam nadzieję, że zagości on na waszych stołach i przyniesie wam tyle samo radości i ochłody, co mi przez te wszystkie lata. Dla mnie to jest coś więcej niż zupa, to kawałek lata na talerzu, wspomnienie dzieciństwa i smak domu. Koniecznie dajcie znać w komentarzach jak wam wyszedł i czy macie swoje własne patenty! Smacznego lata!